آهنگ ها و مقام های موسیقی لرستان( قسمت دوم )

مقام سنگین سماع :

سنگین سماع اضافه ی مقلوب سماع سنگین است یعنی رقصی که با سنگینی و وقار اجرا می شود .

در این مقام حرکات گام ها بسیار سنگین و موزون می باشد . به همین منظور بیشتر کهنسالان و سالخوردگان تمایل به شرکت در مراسم چوپی با این مقام را دارند . برداشتن گام ها در این مقام آنچنان دقیق و حساس است که اگر فرد ناواردی بخواهد با این مقام در رقص شرکت کند خیلی سریع ناواردی او مشخص می شود و از صف اجرا کنندگان بیرون میرود . سنگین سماع هم با آواز و خواندن اشعار و هم بدون آواز و تنها با موسیقی سرنا و دهل  یا کمانچه و ضرب اجرا می شود . مشهور ترین ترانه ها و آوازهایی که در این مقام اجرا می شود عبارتند از :

کیودار - بینا بینا ـ سیت بیارم ـ بزران ـ هی لاو و ....

بزران :

بزران فعل امر حاضر بوده یعنی به صدا در بیاور . منظور به صدا در آوردن زنگ یا دو چیز فلزی است . مانند به هم خوردن سکه های که در کنار جلیقه زنان می دوزند . برخی گفته اند : بزران به معنی بچرخان و در مراسم چوپی چرخش رقصندگان است . بزران در مقام سنگین سماع اجرا و خوانده میشود :

بزران بزران بزرانمه

مال دوس بار کرد پا برانمه .....                                  

 یعنی :    زنگ را به صدا در بیاور زنگ من به صدا در آمده است

  خانه ی دوست بار کرد و پای من از رفتن به خانه ی او بریده شد .....

هه لاو :

بدرستی معنای واژه هه لاو مشخص نیست . اما نزدیک ترین واژه به آن لاوه لاوه بوده که به معنی لای لای یا لالایی خواندن می باشد . آواز هه لاو در مقام سنگین سماع یکی از سنگین ترین ریتم های اجرا شده در این مقام است .

هه لاو هه لاو هه لاوه هه

دته نیشتیه زلف تاوه هه...

یعنی : هی بخوان هی بخوان

دختری نشسته و زلفانش را تاب می دهد ...

بینا بینا :

نام آوازی در مقام سنگین سماع بوده . مفهوم بینا به درستی و صراحت مشخص نیست به احتمال قوی نام دختر یا زنی در ایام دور بوده است زیرا امروز نیز در برخی از نقاط لرستان نام دختر را بینا می گذارند . در اشعار لری و لکی نام بسیاری از زنها که در ابعاد غنایی یا حماسی و غیره مطرح بوده اند ذکر شده است مثل : نازی ـ قدم خیر ـ منیژه ...

هه بینا بینا نازاران بیتی

کورم نا بلل نشونم بیتی...

یعنی : هی بینا بینا نازنینم به من بهترین هایت را بده

کور و نا آشنا هستم خودت را به من نشان بده ...

سیت بیارم :

سیت بیارم به معنای برای تو بیاورم که منظور آوردن هدایابرای عروس از سوی داماد است . این آواز بیشتر به صورت دسته جمعی توسط زنان و دست زدن با همین ریتم بدون نواختن موسیقی اجرا می شده و در مقام سنگین سماع می باشد . امروزه با کمانچه و ضرب یا سرنا و دهل نیز شنیده می شود . در بخش هایی نیز با آوای غم انگیز تر به نام هه وله مشهور است .

سیت بیارم چارکی گوشت بره

بونیتو واشون دوما تفنگه بس نقره...

یعنی : برای تو بیاورم چارکی گوشت بره

بیاندازید به شانه ی داماد تفنگ قنداق نقره ای را...