آهنگ ها و مقام های موسیقی لرستان(قسمت اول)

میلاد با سعادت حضرت مهدی (عج) بر مریدان درگاهش میمون و خجسته باد .

****

نغمه ها و مقام های موسیقی کهن لرستان یاد آور تاریخ و فرهنگ پر رمز و راز این سرزمین است . در این نوشتار هرچند مختصر  به معرفی موسیقی لرستان و آهنگ ها و مقام های باستانی آن در حوزه های مختلف آن می پر دازیم .
1_ موسیقی و ترانه های عاشقانه: شامل آهنگ ها و ترانه هایی در وصال یا فراق معشوق می باشد . از این جمله می توان به بینا بینا - کیو دار و یا نغمه هایی همچون علی دوستی ( علی سونه) -عزیز بگی - میر بگی(میروند)- ساری خوانی- شیرین و خسرو اشاره نمود .
2_موسیقی و ترانه های حماسی و رزمی: سرود ها و آهنگ هایی که بیانگر ارزش های حماسی و رزمی مشخص و یا اشخاص جنگاور در میان ایل بوده است مانند جنگ لرو-دایه دایه- کرمی و ....یا مقام های موسیقی بدون کلامی که در رزمگاه و مسابقه بکار رفته است مانند:شاره را - جنگه را - سوار هو  - نقاره و ....
3_ موسیقی و ترانه های سوگواری: موسیقی سوگواری بیشتر جنبه ی آیینی داشته و در مراسم عزاداری از روزگار کهن تا کنون کاربرد فراوانی دارد. از معروف ترین مقام های آن می توان به چمری یا چمریانه اشاره نمود . از دیگر مقام های سوگواری در موسیقی لرستان می توان به سحری - بوه بوی - شیونی - کریمخانی و ده ها مقام دیگر  سوگواری اشاره نمود .
4 _ موسیقی و ترانه های فصول: موسیقی و ترانه های ویژه فصول مختلف مانند برزه کوهی - ماله ژیری - کوچ بار و ...
5 _ موسیقی و ترانه های غنایی: این نوع موسیقی در مراسم جشن و سرور  بخصوص عروسی ها  جشن برداشت گندم و در یک کلام شادمانی ها اجرا می شوند . توالی و ترتیب اجرای این نوع موسیقی در مناطق لک نشین به صورت  1 _ قطار  2 _ سنگین سماع  3 _ هل پرکه  یا هل پرکان  4 _ دو پا 5 _ سه پا 6 _ شانه شکی 7 _ اوشاری بوده است .
اما توالی و ترتیب موسیقی غنایی در مناطق لر نشین بصورت زیر بوده است :
1 _ سنگین سماع 2 _ دو پا 3 _ سه پا 4 _ شانه شکی
گاه در لابه لای این مقام ها مقام های دیگری نیز اجرا می شود که شامل نغمه های آهنگین همراه با کلام است .
1 _ علی دوستی ( علی سونه )  2 _ عزیز بگی  3 _ شیرین و خسرو 4 _ میرونه  یا میر بگی  5 _ ساری خوانی
البته موسیقی مناطق لک نشین و لر نشین با توجه به آمیختگی شدید  لر و لک با یکدیگر و نیز به علت گذشت زمان و فراموشی بسیاری از مقام ها  چون قطار _ هل پرکه  و ... تفاوت اندکی با هم دارند .
5 _ موسیقی و ترانه های کار : به منظور سهولت و تسریع در کار مردان و زنان ایلیاتی بصورت فردی و یا دسته جمعی خوانده می شود . مانند ترانه های  گل درو ( برزیگری ) _ هوله ( خرمن کوبی ) _ چوپانی و ...
6 _ موسیقی و ترانه های طنز : این ترانه ها اغلب به صورت فی البداهه در هجو شخص یا موضوع ا مکانی سروده شده و برخی اوقات نیز با حرکات نمایشی طنز آلود فرد یا افرادی همراه بوده است مانند هه نبات _ کاسمسا  و ...
7 _ سرود های مذهبی : این نوع مقام ها بیشتر بر اساس کلام های یارسان ( اهل حق )  سروده شده و جنبه ی عرفانی اعتقادی آن بسیار عمیق  می باشد . مانند شهر بی صدا  یا سرای خاموشان _ کلام یاری _ ضامن آهو _ کلام سید خان الماس و ....

در نوشته های بعد به معرفی چند مقام کهن موسیقی لرستان خواهیم پرداخت .